تجربه زیسته نگارنده در حوزه سندشناسی فارسی

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «سندشناخت» (پژوهشنامه سندشناسی اسناد فرش ایران) که حاصل بیش از هفت سال کار پژوهشی مستمر مولفان در حوزه اسناد موضوعی با تاکید بر اسناد فرش ایران در بازه زمانی قاجاریه است از سوی انتشارات مجمع ذخائر اسلامی قم منتشر شد.

 

سندشناخت تجربه زیسته نگارنده در حوزه سندشناسی فارسی و تلاشی برای روش‌شناسی، تعیین موازین و معیارهای سندشناسی فارسی، بررسی ابعاد و زوایای گوناگون اسناد تاریخی چون کاغذشناسی، مُهرشناسی، خط‌شناسی و خوشنویسی، مرکب‌شناسی است.

در دیباچه کتاب دسترسی و دریافت اسناد از مراکز آرشیوی، فهرست‌نویسی‌های ناشیانه، گزینش، خوانش و طبقه‌بندی اسناد و بازیابی و مقایسه داده‌های اسنادی بررسی شده است.

فصل اول کتاب به کلیات اختصاص دارد و در فصل دوم سندشناخت به موضوعاتی مانند سندشناختی، منشاشناسی، عناصر زمینه‌ای، فرامتن، منشاشناسی اسنادی، عناصر بنیادین و عنوانات (مصالح و مواد سازنده اسناد) پرداخته شده است. فصل سوم آداب کتابت و سندپردازی در ایران دوران اسلامی (از آغاز تا سقوط قاجاریه)، فصل چهارم مصالح و مواد (آلات و ادوات) تحریر و کتابت اسناد، فصل پنجم سندآرایی (آرایه و پیرایه‌های اسنادی)، فصل ششم فرامتن (رویه سند) و فصل هفتم بازخوانی و بازنویسی (تصحیح و تنقیح) اسناد مورد بررسی قرار گرفته است.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «ساحت معرفتی سندشناسی چیزی میان علم و دانش است. سندشناسی فارسی هنوز بسیار نوپا است و براساس روش‌های تجربی، خودآموز شکل گرفته و توسعه یافته است. پیشگامان ایرانی سندشناسی فارسی، چون مرحوم جهانگیر قائم‌مقامی با نگارش و تالیف آثاری چون «مقدمه‌ای بر شناخت اسناد تاریخی»، بنیادهای معرفتی سندشناسی را در ایران بنیان گذاشتند. اما مقولاتی چون تولید متن و محتوا، نگارش آثار تعلیمی و آموزشی، روش‌شناسی، فلسفه علم، معرفت‌شناسی و… در حوزه سندشناسی فارسی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.

مقوله‌ای که سندشناسی فارسی از آن رنج می‌برد، بحث روش‌شناسی و تعیین موازین و معیارهای علمی در این حوزه است. به‌ عبارتی سندشناسی فارسی روش معین علمی که مورد پذیرش همگان باشد، ندارد و ساحت روش‌شناسی آن، تجربی و خودآموز است. کتاب «سندشناخت (پژوهشنامه سندشناسی اسناد فرش ایران)» حاصل پیش از هفت سال کار پژوهشی مستمر نگارنده در حوزه اسناد موضوعی با تاکید بر اسناد فرش ایران در بازه زمانی قاجاریه است.

سندشناخت تجربه زیسته نگارنده در حوزه سندشناسی فارسی است و تلاشی صادقانه در جهت روش‌شناسی، تعیین موازین و معیارهای سندشناسی فارسی، بررسی ابعاد و زوایای گوناگون اسناد تاریخی چون کاغذشناسی، مُهرشناسی، خط‌شناسی و خوشنویسی، مرکب‌شناسی و… هرچند که تمرکز این اثر صرفا بر حوزه سندشناختی (فیزیکی) اسناد نبوده و به‌صورت توامان به دو مقوله سندشناختی و سندشناسی پرداخته است، اما هدف از نگارش این اثر به دست دادن متن آموزشی برای آموزش سندشناسی به نوآموزان این حوزه بوده است که در آن تجربه یک سندپژوه به‌صورت روش‌مند سازماندهی، طبقه‌بندی و ارائه شده است و در این مسیر بنابر گزاره «سند بزرگترین معلم آدمی است»، بسیاری از قواعد و قوانین سندشناسی استخراج و سازماندهی شده است.

سندشناخت یک گام به جلو در سندشناسی فارسی است، هرچند که قابل نقد و بررسی است.»

کتاب سندشناخت (پژوهشنامه سندشناسی اسناد فرش ایران) تالیف سجاد نوروزی و اکرم زینلی از سوی مجمع ذخائر اسلامی در قطع رحلی منتشر شده است.