نقش پررنگ اصفهانی‌ها در جریان انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست معرفی و بررسی کتاب «رود زاینده» در فرهنگسرای کوثر خمینی‌شهر اصفهان چهارشنبه(19 بهمن‌ماه) با حضور سید‌علیرضا ابطحی، عضو سابق هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد اصفهان و مؤلف کتاب رود زاینده همچنین محمد‌حسین ریاحی، عضو سابق هیئت علمی تاریخ دانشگاه فرهنگیان و استاد دانشگاه برگزار شد.

 

ابطحی، مؤلف کتاب «رود زاینده» اظهار کرد: هدف اولیه از تالیف کتاب، ارائه مواد خام برای افراد مختلف ازجمله اصحاب هنر به‌ویژه فیلم‌نامه نویسان بود. اما به مرور زمان انتظارات بالادستی تغییر کرد و در نهایت هدف اصلی در نگاشت این کتاب، ایجاد چارچوبی با در نظر گرفتن گستره چهره‌ها، احزاب، انجمن‌ها و گروه و سازمان‌های درگیر انقلاب اسلامی بود که حاصل شد؛ به بیان دیگر قرار بر انجام یک فعالیت پژوهشی عمیق دانشگاهی به منظور پاسخ دقیق به سؤالات نبود، اگرچه باید به این نکته نیز توجه کرد.

وی افزود: در «رود زاینده» به وقایع سال 1356 و 1357 پرداخته نشده و دلیل آن هم وجود منابع مختلف اطلاعاتی منتشر شده درباره این برهه تاریخی است.

مولف کتاب «رود زاینده» گفت: یکی از ویژگی‌های تاریخ این است که تنها برای مدتی می‌توان به برخی سؤالات پاسخ مشابه داد اما گذر زمان ما را به جایی خواهد رساند که ناچار خواهیم شد پاسخ واقعی را برخلاف میل باطنی خود بپذیریم. اگر نتوانیم به درستی به این سؤالات پاسخ دهیم، دیگران به آن پاسخ خواهند داد که ممکن است پاسخی اشتباه یا غرض‌ورزانه باشد.

ریاحی، عضو سابق هیئت علمی تاریخ دانشگاه فرهنگیان و استاد دانشگاه، در نقد «رود زاینده» گفت: همان‌طور که اصفهان در سه‌چهار دوره مهم تاریخ ایران در زمان مقتدرترین پادشاهان وجود داشته، در تاریخ انقلاب نیز اصفهانی‌ها نقش پررنگی داشته‌اند. در این میان اهالی خمینی‌شهر اصفهان نیز در تسریع حرکت فرهنگی تشیع در اصفهان موثر بوده‌اند؛ البته به‌طور کلی نگارش کتاب درباره تاریخ انقلاب از ابعاد مختلف با دشواری‌های مختلفی رو به رو است و به جامعیت بیشتری نیاز دارد؛ به همین دلیل «رود زاینده» بسیار ارزشمند است.

وی افزود: در «رود زاینده» به شخصیت‌هایی اشاره شده که از مراتب مختلفی برخوردار بوده‌اند. برای مثال از حاج آقا رحیم ارباب سخن به میان آمده که منش اعتدالی عجیبی داشته و بسیار محتاط بوده‌ است اما امام خمینی (ره) را از اصحاب «لیل» می‌دانست.

این استاد تاریخ دانشگاه ادامه داد: یکی از نکات مهم کتاب «رود زاینده» توجه به برخی جریان‌ها است که انصافا در هیچ اثر دیگری وجود ندارد؛ به‌عنوان مثال واقعیت جریان انجمن «حجتیه» با رسایی،  لطافت بررسی شده است.

 

ریاحی با اشاره به نگاشت ادبی «رود زاینده» گفت: در برخی از بخش‌های کتاب ممکن است خواننده به آسانی متوجه نکات قبل و بعد یک جریان نشود. جامعیت نسبی این اثر با توجه به عجین بودن اصفهان با تاریخ، قابل توجه است. خوشبختانه تلاش شده با سلایق، تفکرات متعدد، احزاب، کانون‌ها و افراد مختلف نوشته شود که نکته مثبت و قابل تقدیری محسوب می‌شود. گاه در برخی آثار طویل، به اصطلاح با «نؤمن به بعض و نکفر به بعض» به مسائل پرداخته شده که رویکرد اشتباهی در تاریخ‌نگاری محسوب می‌شود.

وی افزود: «رود زاینده» به برهه تاریخی مهمی از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۵، پرداخته که اتفاقات تامل‌برانگیزی را در خود جای داده است. برای مثال در این دوران بخشی از بازار تهران به همت حسینیه اصفهانی‌های تهران اداره می‌شد. در اینجا می‌توان به خاندان صفار هرندی و امامی اشاره کرد که در رخدادها تأثیرگذار بودند؛ همچنین به مرحوم آقای خراسانی به‌عنوان نقش نهادهای حوزوی در انقلاب پرداخته شده است.

ریاحی بیان کرد: «رود زاینده» سرفصل‌های جدیدی را در اختیار محققان قرار می‌دهد؛ زیرا مباحث آن  در سایر کتاب‌ها نیست. اصفهان، مدتی کانون مهم کارگری ایران بود و پس از رفتن رضا خان بسیاری تلاش کردند کارخانه‌های این استان را در اختیار بگیرند. در این کتاب نیز به خوبی به این بخش و فعالیت احزاب چپ اشاره شده و از منابع متقنی برای نگارش کتاب استفاده شده است.