دریای خزر و حقوق بین‌الملل دریاها جغرافیا، اساسی‌ترین عامل در سیاست خارجی دولت‌ها

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، انتشارات دافوس کتاب «امنیت دریایی جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر» تألیف غلامرضا طحانی با موضوع امنیت ملی، حقوق دریاها، جنبه‌های استراتژیکی و جغرافیای تاریخی دریای خزر را روانه بازار نشر کرد. 

در این کتاب عناوینی همچون جغرافیای دریای خزر و ارائه چارچوب نظری، حقوق بین‌الملل دریاها در دریاهای آزاد و بسته، امنیت و محیط امنیتی در دریای خزر، سیاست و جغرافیا در دریای خزر، ائتلاف‌های اقتصادی و امنیتی مرتبط با دریای خزر و محیط‌شناسی دریای خزر در شش فصل اصلی و تعدادی زیربخش در هر فصل بیان شده است. 

در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: یکی از کلیدی‌ترین و بادوام‌ترین مسائل زندگی بشر، دغدغه تأمین امنیت است. بررسی روند تکامل جوامع بشری نشان می‌دهد که متناسب با رشد و پیشرفت اجتماعی، علمی، فناورانه، صنعتی، اقتصادی و سیاسی انسان‌ها؛ رویکرد به مسئله امنیت و دفاع نیز تغییر و تکامل یافته است. جهان امروز سرشار از تغییرهای شتابان و دگرگونی‌های شگرف است و لذا محیط آینده، دیگر تداوم بی‌کم‌و‌کاست حال و گذشته نیست. در این عرصه، پابرجایی بلندمدت و تغییر سوگیری‌های کلان نیازمند توجه ویژه به این تغییرها و دگرگونی‌هاست.

تضمین امنیت و منافع یک ملت نیازمند تسلط و اشراف بر محیط آینده است. تمامی نظام‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ملی نیازمند شناختی قابل اتکا از جهان آینده هستند تا بتوانند سیاست‌های ملی و تصمیم‌های خود را بر مبنای آن تدوین و پیامدهای حاصل از آن را پیش‌بینی کنند. یعنی تلاش برای ساختن آینده‌ای مطلوب که قطعا عرصه رقابت و تنازع قدرت‌ها و کنش‌گران مختلفی با روابط گاه رقابتی و گاهی خصمانه است که این مهم امری حیاتی در تضمین امنیت ملی کشورها محسوب می‌شود. 

از نظر رابرت دی کاپلان قطعا روی زمین، بهترین مکان برای درک حال حاضر و حتی پاسخ به پرسش‌هایی درباره آینده (توجه به جغرافیا) است. دریاچه خزر (باقیمانده دریای پاراتئیس) از دریای سیاه و مدیترانه جدا شده، شاید تا بدین حد برای ساحل‌نشینان خزر به ویژه ایرانیان، پراهمیت و حساس نبوده است. 

دریای خزر (کاسپین) به دلیل منابع هیدروکربنی و نزدیکی جغرافیایی با کشورهای صنعتی اروپایی و کشورهای رو به رشد آسیایی و همچنین مجاورت با گذرگاه بزرگ ترانزیت انرژی در جهان یعنی خلیج‌پارس، موقعیت حساسی را در جغرافیای سیاسی و اقتصادی قدرت‌های بزرگ و کشورهای پیرامونی آن در قرن بیست‌و‌یکم به خود اختصاص داده است. 

جغرافیا، اساسی‌ترین عامل در سیاست خارجی دولت‌هاست، زیرا از همه عوامل دیگر پایدارتر است. دولت‌ها می‌آیند و می‌روند ولی دریاها و کوه‌ها همچنان هستند. کشور جمهوری اسلامی ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب غرب آسیا قرار دارد و بخش وسیعی از فلات ایران را در برگرفته است. همجواری با دو پهنه آبی در شمال (دریای خزر) و جنوب (خلیج‌فارس و دریای عمان) موقعیت خاصی به کشورمان بخشیده، به گونه‌ای که در مرکز ثقل یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های ارتباطی جهان قرار گرفته و همچون پلی، اروپا را به خاور دور و همچنین کشورهای آسیای مرکزی و ماورای قفقاز را به جنوب وصل می‌کند. 

انتشارات دافوس کتاب «امنیت دریایی جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر» تألیف غلامرضا طحانی را در 321 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و قیمت 140 هزارتومان منتشر کرد.